Recenzja wyd. DVD filmu

Sekrety i kłamstwa (1996)

Jeżeli szukacie esencji reżyserskiego stylu i kinowej filozofii Mike'a Leigh, powinniście obejrzeć "Sekrety i kłamstwa". Jeden z czołowych gawędziarzy współczesnego kina wzruszająco, ale bez uciekania się do tanich emocjonalnych chwytów opowiada nam, jak godnie radzić sobie z naszą "minimalnie udaną egzystencją". Złota Palma w Cannes, pięć nominacji do Oscara i Złota Żaba za zdjęcia na festiwalu Camerimage w pełni zasłużone. Jest w tym filmie powracający motyw pozowania do zdjęć. Fotograf Maurycy robi ludziom portrety, ci przybierają rytualne pozy szczęśliwych ludzi (głośne: "Smile"), by zaraz po zamknięciu migawki powrócić do stałego i zdecydowanie mniej słonecznego wyrazu twarzy. Ta metafora dobrze opisuje wszystkich bohaterów filmu, każdy markuje tu szczęście, nikt go nie doświadcza, ale też nikt nie próbuje choć trochę o nie zawalczyć. Fabuła z pozoru przypomina telenowelę. Oto Hortensja, dobrze zarabiająca czarnoskóra okulistka, po śmierci przybranej matki postanawia odnaleźć tę biologiczną, która porzuciła ją przed laty. Ta okazuje się białą pracownicą lokalnej fabryki, znerwicowaną, odpalającą papierosa od papierosa przedstawicielką klasy robotniczej z dość szczególną fiksacją na tle środków antykoncepcyjnych. Cyntia (cudownie rozwibrowana Brenda Blethyn) ma jeszcze drugą, białą córkę, dziewczyna pracuje jako sprzątaczka i szczerze nienawidzi matki. Podobnie jak wspomniany już Marcus, brat Cyntii, z którym ta od lat pozostaje w trudnym do zrozumienia konflikcie. Pojawienie się w tej galaktyce wzajemnych pretensji "nowego" członka rodziny doprowadzi oczywiście do rewolucji, choć może nie takiej, jakiej należałoby się spodziewać. I tu właśnie pojawia się inscenizacyjna maestria Leigh. Podobna historia aż prosi się o klasyczny melodramat, jednak reżyser, choć chce nas wzruszyć (co mu się zresztą udaje), ani razu nie sięga w tym celu po tanie środki. "Sekrety i kłamstwa" nie mieszczą się w żadnej konwencji, dla podobnych filmów Anglicy ukuli nawet specjalny termin: "tragikomiczny realizm". Twórcę "Nagich" zestawia się często z Kenem Loachem, innym wielkim społecznikiem angielskiego kina. Jednak to porównanie chybione. Loacha interesują społeczne mechanizmy, to kino interwencyjne, zaangażowane, obliczone na zmianę (bądź jej próbę) rzeczywistości. U Leigh jest inaczej, początkowo prowadzi on swój film w stronę lubianej także przez Loacha społecznej satyry, obnaża wady postaci, aż do granicy groteski, by potem jednak ją odrzucić i pochylić się nad nimi z czułą empatią. W "Sekretach i kłamstwach" takim momentem jest wyprawione na cześć Hortensji finalne ogrodowe przyjęcie, które zamienia się w katastrofę. Z bohaterów wylewają się wszystkie ukryte pretensje, kompleksy i żale. Jednak ta komunia narzekań prowadzi w końcu do czegoś dobrego. Nie do klasycznego happy endu, gdzie wszyscy padają sobie w ramiona, co staje się początkiem zmiany. Tego tu nie będzie. Bohaterowie pozostaną mali jak byli, jednak Leigh po prostu to akceptuje, a widz wraz z nim. Zresztą właśnie ten pokaz własnych słabości niesie największe oczyszczenie. Owszem, jesteśmy straszni, ale może jednak nie aż tak, jak myśleliśmy. W akceptacji własnego emocjonalnego garbu kryje się nadzieja na jakieś porozumienie. Tę prostą, nieefektowną mądrość Leigh podaje z takim taktem i wyczuciem, że kupujemy ją w ciemno. Reżyser zdziera uśmiechnięte maski z twarzy bohaterów, a my ze zdziwieniem odkrywamy, że kryją się pod nimi nasze własne oblicza. W dodatkach na płycie DVD znajdziemy wywiad z Mikem Leigh oraz kinowy zwiastun filmu. Menu umożliwia dostęp do poszczególnych scen. Dźwięk w systemie DD 5.1 w wersji oryginalnej oraz z polskim lektorem i napisami.